©भाग्यश्री मुधोळकर
केल्याने होत आहे रे
” हॅलो गौरव दादा!सुखदा बोलतीये अरे उद्या आमच्या घराची ईएमआय येणार आहे 8000 रुपये कमी पडतात. जरा पाठवतोस का? मला पुढच्या महिन्यात पेमेंट आलं की देते तुला.” सुखदा आपला मोठा भाऊ गौरवशी फोनवर बोलत होती.
” ठीक आहे सुखदा पाठवतो तुला, पण काय ग हे! दरवेळी तीन-चार महिने झाले की तुला अशी आठ दहा हजाराची अडचण येतच राहते.”गौरवने विचारले.
“हो ना रे !किती प्लॅनिंग करतो, पण काय सांगू कुठे ना कुठे ,काहीतरी चुकतंय आणि अशी अडचण निर्माण होते.”सुखदा म्हणाली.
“आपण एकदा बसून,तुझे आर्थिक नियोजन ठरवूया. कारण वेळेवरच हे नियोजन जर तू केलं नाही, तर ही आठ दहा हजाराची अडचण वाढायला वेळ लागणार नाही.”गौरव म्हणाला.
“हो रे दादा ! काहीतरी मार्ग काढावाच लागेल. आम्ही दोघेही व्यवस्थित कमवतो,पण कळतच नाही दर महिन्याला थोडसं काहीतरी चुकतं आणि बजेटच गडगडत.”सुखदा काळजीतच म्हणाली.
“ठीक आहे तुझा भाऊ आहे ना तुझ्या पाठीशी. मी खूप एक्सपर्ट नाही, पण थोडं बहुत कळतं मला आर्थिक नियोजन.म्हटलं अकाउंटंट आहे ना कंपनीत. तू आणि समर या रविवारी सकाळी घरी या जेवायला. मग आपण निवांत बसून बोलूया या विषयावर.”गौरवने आमंत्रण दिले.
“चालेल दादा येतो आम्ही या रविवारी. काहीतरी कायमस्वरूपी मार्ग काढावाच लागणार आहे, माझ्या या नेहमीच्या अडचणींवर.”सुखदा म्हणाली.
सुखदा आणि समर खरंतर सुखी जोडपे.दोघे मिळून लाखभर रुपये,दरमहा कमवत होते. नाशिक सारख्या शहरात स्वतःचा फ्लॅट होता. घरात सुबत्ता होती. सासू-सासरे स्वतःचं सांभाळत गावी रहात होते, त्यामुळे त्यांची फारशी जबाबदारी नव्हती.
समर एकुलता एक त्यामुळे बहिण-भावडांची काही जबाबदारी नाहीच. तरीही साधारणता दर दोन-चार महिन्यांनी अशी दहा-पंधरा हजाराची काहीतरी अडचण उभी राहायची. कधी गौरव तर कधी सासू-सासरे मदत करायचे.
‘एवढे कमावूनही पैसे का बर पुरत नाही?’ हे कोडं समर आणि सुखदाला काही केल्या सुटत नव्हते. स्वतःचे घर घेतल्यापासून गेली दोन वर्ष ही ओढाताण चालू होती. मदत मिळायची पण कुठेतरी हे थांबायला तर हवे होतते ना.
ठरल्याप्रमाणे रविवारी समर आणि सुखदा गौरव कडे जेवायला गेले. गौरव त्याची पत्नी गीता आणि गौरव- सुखदाची आई वासंती बाई,गौरवचा सहा वर्षांचा मुलगा अर्णव असे सोबत राहत होते.
गीता घरूनच ट्युशन्स घेऊन थोडी बहुत कमाई करत होती. गौरव एका कंपनीत नोकरी करत होता. सुखदाच्या बाबांनी घर स्वतःच घेतल्यामुळे, घरचा ई एम आय भरणे ही जबाबदारी गौरव वर नव्हती. पण तरीही गौरव खाऊन पिऊन आणि बचत करून सुखात राहत होता.
वर्षातून दोनदा फिरायला जाणे, सणवार साजरे करणे, मध्ये मध्ये गीताला एखादा दागिना करणे,सुखदालाही व्यवस्थित राखी भाऊबीज करणे, आणि वेळ पडली तर आर्थिक मदतही करणे, गौरव ह्या सर्व गोष्टी व्यवस्थित प्लॅनिंग करून पार पाडत होता.
समर आणि सुखदाला मात्र संसाराचा फारसा अनुभव नव्हता आणि त्यांच्या आर्थिक बाबतीत त्यांचे सासू-सासरे ढवळाढवळ करत नसत,त्यामुळे त्यांना समजावून सांगणारे कोणी नव्हतेच.
आज गौरव हे शिवधनुष्य पेलणार होता.
आपली बहीण आणि जावई दोघांनाही वाईट न वाटता, व्यवस्थित कमाई असणाऱ्या आपल्या बहिणीवर अडचण येऊ नये,म्हणून हा भाऊ तिला आर्थिक नियोजन शिकवणार होता.
जेवण मस्त झाले होते. जेवण झाल्यावर गौरव म्हणाला, “चला सुखदाबाई बसुया ,आपण हिशोब मांडायला. चालेल ना.”
” दादा लगेचच बसुया. तसेही जेवल्याबरोबर झोपू नये हे तर माहित आहे मला.”सुखदा म्हणाली.
“बरोबर आहे. नाही तर एवढ्या सुग्रास जेवणानंतर डोळ्यावर झापड तर येणारच ना.” समर वातावरण हलकेफुलके करत म्हणाला.
गौरवने सरळ कागद पेन हातात घेतले. एक कागद सुखदाच्या हातात आणि एक कागद एक कागद समरच्या हातात दिला आणि दोघांनाही सांगितले की तुमचा पगार आणि साधारणत: तुम्ही आत्ता करत असलेला खर्च आधी लिहून काढा.
दोघांनीही सुरुवात केलली. गौरवचा पगार साधारणतः 65000 होतं तर सुखदाचा पगार 35000 होता.
सुखदा घरांमध्ये किराणा भरणे व इतर खर्च 7000 बचत करणे, कामवाली बाई आणि लाईट बिल सांभाळत होती आणि तिचे वैयक्तिक खर्च तिच्या पगारातूनच करत होती.
गौरवच्या पगारातले मात्र 40 हजार रुपये ईमाआय मध्ये जायचे आणि उरलेल्या 25000 मध्ये दहा हजाराची बचत तर पंधरा हजार रुपये पेट्रोल ,हाॅटेलिंग ,घरखर्चात कमी पडले तर देणे , आणि त्याचा व्यक्तिगत खर्च होत होता.
शिवाय दोघांकडेही क्रेडिट कार्ड होते त्याने कधी कमी पडले, तर पाच दहा हजार रुपये खर्च केले जायचे.
दरमहा सुखदाला कुठे ना कुठे फिरायला जायचे असायचे,शाॅपिंग ठर हवीच. मग दोन दिवस आऊटिंग व्हायचे ,त्यातही थोडीशी जाण्याआधी ,थोडी प्रवासात खरेदी व्हायची, हा खर्च मग ते बऱ्याचदा क्रेडिट कार्डने ते करून टाकायचे.
“सुखदा !समर! मी जे बोलतोय, त्याचा राग नका येऊ देऊ नका,पण तुम्हाला आत्ताच कोणीतरी नीट पैशांचं नियोजन शिकवले, तर पुढे तुम्ही आयुष्यात खूप प्रगती करू शकाल, म्हणून मी तुम्हाला नियोजन सांगतोय. साधारणतः तुमचं एक लाख रुपये इनकम आहे, त्यामध्ये तुम्ही 40-30-20-10 हा नियम पाळायला हवा आहे.
म्हणजे तुमच्या उत्पन्नाच्या 40% तुमचं घर खर्च आणि इतर मौजमजेचा खर्च असला पाहिजे 30% तुमचा कर्जाचा हप्ता असला पाहिजे 20% तुमची बचत असली पाहिजे आणि पाच टक्के विमा आणि आरोग्यविमा करा आणि पाच टक्के इमर्जन्सी फंड मध्ये टाका.म्हणजे वर्षाच्या शेवटी पन्नास साठ हजार जमा होतात की. हेच पैसे तुम्हाला वर्षाच्या शेवटी दोघांनी मिळून ठरवून काहीही खर्च करता येईल .” समर बोलत होता.
” दादा तुमचं बोलणं पटतंय पण आता आमचा ईएमआय चाळीस हजार आहे तर आम्ही काय करू शकतो?”समर म्हणाला.
” तुमचा ईएमआय जास्त आहे हे मान्य आहे, पण तुम्ही दोघच आहात ,त्यामुळे तुमचा घर खर्च आणि मौजमजेचा खर्च चाळीस हजार पर्यंत जायची काही गरज नाहीये.तो 30000 पर्यंत आणा ना. थोडंसं हॉटेलिंग आणि दरमहा फिरायला जाण्याऐवजी, चार-पाच महिन्यात ना एकदा फिरायला जा.सुखदा थोडा शाॅपिंगचा सोस कमी कर.खूप फरक पडेल.”गौरव सांगत होता.
“हो रे दादा आँफिसच्या मैत्रिणींसोबत गेले की भानच राहत नाही बघ.”सुखदा म्हणाली.
“हो,पण त्यांच्यासोबत गेले की खरेदी केलीच पाहिजे का? कित्येक वस्तु तर तू घेते आणि वापरतही नाहीस.त्यामुळे काहीही घेतांना आधी हे मी लगेच वापरणार आहे का? किंवा लगेच कोणाला द्यायची का ? याचा विचार करुनच घ्यायची.शिवाय तुमच्या गुंतवणुकीवर जो काही डिव्हीडंट मिळतो तो मौजमजेवर खर्च करा.”गौरव समजावत होता. मोठ्या भावाच्या हक्काने सांगत होता.
“दादा आम्ही नक्की प्रयत्न करु.”सुखदा आणि समर एकदमच म्हणाले.
“तुम्ही या यशस्वी होणार ,याविषयी खात्री आहे मला. आता माझ्याकडून ते दहा हजार घेतलेत, ते परत करायची घाई करू नका.म्हणजे तुमचं बजेट गडगडणार नाही.सहा महिन्यांनी माझ्याकडे पुन्हा रिव्ह्यू घेऊन या. आणि सांगा कुठे काय बचत केली आणि पुन्हा अडचणी येतात का? आणि आणखीन एक गोष्ट बरं का! पुढच्या महिन्यात तुम्हाला इन्क्रिमेंट मिळेल,ते इन्क्रिमेंटच्या पैसे बाजूला ठेवायचे. खर्च आणि बाकी सगळे या एक लाखातच बसवायचे बरं !”गौरव हसत हसत म्हणाला.
“हो रे दादा!कळले बरे.” सुखदा म्हणाली.
आर्थिक नियोजनाची गुरुकिल्ली घेऊन सुखदा समर गौरवकडुन परतले.
सहा महिन्यातच पुष्कळ फरक पडला. संपणारे पैसे आता उरायला लागले आणि इमरजन्सी फंडमध्ये साठायला लागले.
तुम्हीही करणार का समर सुखदासारखे आर्थिक नियोजन !
भाग्यश्री मुधोळकर
पैसे पुरत नाहीत? लाखभर रुपये कमावूनही समर-सुखदाचे बजेट का गडगडले? आर्थिक नियोजन कसे करावे? तुमचा EMI आणि खर्च मॅनेज करण्यासाठी मोठा भाऊ गौरवने सांगितलेला ४०-३०-२०-१० नियम आणि बचत कशी करावी याचे सोपे मार्ग जाणून घ्या.